(ကက္သလစ္သာသနာေတာ္ႏွင့္ ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းဂဏဋီကာ)

ခရစ္ယာန္
ခရစ္ေတာ္ ေပၚထြန္းကာလ ေအဒီ (၃၅) သို႔မဟုတ္ ေအဒီ(၄၀) ခုႏွစ္ခန္႔ကတည္းက ခရစ္ေတာ္ ေနာက္လိုက္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ အႏၲိအုတ္ၿမိဳ႕မွာ စေခၚခဲ့ၾကပါတယ္ (တမန္ ၁၁း၂၆)။ ခရစ္ယာန္ ဆိုတာကေတာ့ နာဇရက္ၿမိဳ႕သား ေယဇူးကို ခရစ္ေတာ္( ေမရွိယ သို႔မဟုတ္ ဆီျဖင့္ လိမ္းက်ံခံရသူ) အျဖစ္၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ ကယ္တင္ရွင္ဘုရားအျဖစ္ ယံုၾကည္သူ လို႔ဆိုလိုပါတယ္။ ခရစ္ေတာ္ဆိုတာ ဂရိဘာသာ စကား Christos (ဆီျဖင့္ လိမ္းက်ံခံရသူ) ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကေန လာတာပါ။ ခရစ္ေတာ္ (Christos ) ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရအဓိပၸာယ္က ဟီးဘရူး ဘာသာစကား ေမရွိယ (Mashiah )
ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရနဲ႔ အဓိပၸာယ္ အတူတူပါပဲ။ ဂ်ဴးေတြ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနတဲ့ လြတ္ေျမာက္ေစမယ့္သူ (သို႔) ကယ္တင္ရွင္ကို ဆီျဖင့္ဘိသိတ္ခံရသူလို႔လည္း ရည္ညႊန္းထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခရစ္ေတာ္ ဆိုတဲ့ ဆီျဖင့္လိမ္းက်ံ ဘိသိတ္ခံရသူကို ကယ္တင္ရွင္အျဖစ္ ႏွင့္လည္း နားလည္ရပါတယ္။ ဓမၼေဟာင္း က်မ္းစာေတာ္ျမတ္ထဲမွာ ယဇ္ပေရာဟိတ္ (ရဟန္း)၊ ရွင္ဘုရင္ ႏွင့္ ပေရာဖက္ေတြသာ ဆီျဖင့္ လိမ္းက်ံ ဘိသိတ္ခံရသူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေယဇူးဟာ ရဟန္းဂုဏ္အင္၊ ပေရာဖက္ဂုဏ္အင္၊ ရွင္ဘုရင္ ဂုဏ္အင္ သံုးမ်ဳိးလံုးနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ ဆီျဖင့္လိမ္းက်ံဘိသိတ္ ခံရသူ၊ ကယ္တင္မယ့္အရွင္ (Saviour ) သို႔မဟုတ္ လြတ္ေျမာက္ေစမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတာ္ျမတ္ (Deliverer ) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေယဇူးဟာ ခရစ္ေတာ္ ျဖစ္တယ္၊ ဆီျဖင့္လိမ္းက်ံဘိသိတ္ခံရသူ ျဖစ္တယ္၊ ကယ္တင္ရွင္ဘုရား ျဖစ္တယ္။ ဆိုေတာ့ ခရစ္ယာန္ဆိုတာ ေယဇူးကို ခရစ္ေတာ္အျဖစ္ ယံုၾကည္သူ၊ ေယဇူးကို ကယ္တင္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံ ယံုၾကည္သူ၊ ထို႔ထက္မက ေယဇူးကို ဘုရားအျဖစ္ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္သူလို႔ ဆိုလိုပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ခရစ္ေတာ္ေနာက္လိုက္သူေတြ လို႔ဆုိေပမယ့္လည္း ဘာေၾကာင့္ ခရစ္ေတာ္ကို ဘုရားသခင္ရဲ႕သားေတာ္ ကယ္တင္ရွင္ အျဖစ္လက္ခံယံုၾကည္ရတယ္၊ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ေဟာၾကားခ်က္ေတြက ဘာအဓိပၸာယ္ကို ေဆာင္တယ္၊ ခရစ္ေတာ္ဟာ ဘယ္လိုေသာ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တယ္ စတဲ့ ေတြးေခၚယူဆခ်က္၊ အနက္ဖြင့္ခ်က္၊ ရွင္းလင္းခ်က္ ေတြအေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ခရစ္ယာန္ေတြအၾကား အျငင္းပြားၾကကာ စိတ္၀မ္းကြဲရာကေန ခရစ္ယာန္ေတြအၾကား ဂိုဏ္းဂဏ အသီးသီး ေပၚေပါက္ လာခဲ့ပါတယ္။
ယခုဆိုလွ်င္ မေရမတြက္ႏိုင္တဲ့ ခရစ္ယာန္ ဂိုဏ္းဂဏ ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိေနပါၿပီ။ တခ်ိဳ႕ေသာ ဂိုဏ္းဂဏက ဘယ္ဂိုဏ္းဂဏနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈ ရွိတယ္ ဆိုတာကို ကြဲကြဲျပားျပား သိႏိုင္ေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ကိုက်ေတာ့ အစ ရွာမရျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကက္သလစ္၊ အဂၤလီကန္၊ ႏွစ္ျခင္း စသည္ျဖင့္ ေျပာလာရင္ ခရစ္ယာန္အေၾကာင္း အေပၚယံေလာက္သာ သိထားသူေတြအတြက္ အမွန္ပဲ႐ႈပ္ေထြးေစပါတယ္။ ဒီ႐ႈပ္ေထြးမႈကို ရွင္းလင္းေအာင္ အနည္းငယ္ ေျပာျပလိုပါတယ္။
ခရစ္ယာန္လို႔ေျပာရင္ အဓိက အဖြဲ႕ႀကီး (၃)ဖြဲ႕ကို နားလည္ရမယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ (၃)ဖြဲ႕ကို သိရင္ ဘယ္ဂိုဏ္းဂဏက ဘယ္မွာ ပါတယ္ ဆိုတာကို ပိုၿပီး ရွင္းရွင္း လင္းလင္း သိလာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ (၃) ဖြဲ႔ေတြက ကက္သလစ္ (Catholic )၊ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့
(Orthodox ) ႏွင့္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ (Protestant ) တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ (၄) ဖြဲ႕ေျပာလည္း ရပါတယ္။ ဘာျဖစ္ဆို အဂၤလီကန္ (Anglican)က ကက္သလစ္ လည္းမဟုတ္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ လည္းမဟုတ္ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ကက္သလစ္မဟုတ္ ဆိုေပမယ့္လည္း ကက္သလစ္နဲ႔ အေတာ့္ကို နီးစပ္ပါတယ္။ ပ႐ိုတက္စတန္႔ မဟုတ္ ဆိုေပမယ့္လည္း ကက္သလစ္ကေန ခြဲထြက္္ခဲ့တယ္။ စာေနာက္မွာ အက်ယ္ဆက္ေျပာပါမယ္။

ကြဲျပားေသာ ခရစ္ယာန္အဖြဲ႕မ်ား
ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ လို႔ဆိုရင္ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ေရာမၿမိဳ႕မွာ႐ံုးစိုက္တဲ့ ရွင္ေပတ႐ု အ႐ိုက္အရာကို ဆက္ခံသူ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈေအာက္မွာရွိတဲ့ ႐ိုမန္ကက္သလစ္ (Roman Catholic )ကိုဆိုလို ပါတယ္။ ေယဘူယ်လို႔ ဆိုရတာဟာ ဒီကက္သလစ္ထဲမွာပဲ ႐ိုမန္၀ိနည္းအတိုင္းမဟုတ္ဘဲ အေရွ႕တိုင္း၀ိနည္းကို လိုက္တဲ့ ကက္သလစ္ အခ်ဳိ႕လည္း ရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရအတြက္အားျဖင့္ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ေပါင္း သန္း (၁၂၀၀) ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။
ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ခရစ္ယာန္ ထဲမွာ အေရွ႕တိုင္း ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ခရစ္ယာန္ (Eastern Christians) ေတြပါမယ္။ (Church of East)လို႔ေခၚတဲ့ နက္စတိုးရီးယန္း (Nestorians) ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ေတြပါမယ္။
(Oriental Orthodox ) လို႔ေခၚတဲ့ မိုႏိုဖီးဆိုက္ (Monophysites) ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ ေတြလည္းပါမယ္။ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ အဖြဲ႕ထဲမွာ အေရွ႕တိုင္းခရစ္ယာန္ (Eastern Christians)လို႔ ေခၚတဲ့ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့က အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕ကို ေဖာ္ျပရမယ္ ဆိုရင္ ရပ္ရွား၊ ယူကရိန္း၊ ဘူေဂးရီးယား၊ ဂရိ၊ ဆိုက္ပရပ္၊ ႐ိုေမးနီးယား စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္နဲ႔ ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အေရအတြက္အားျဖင့္ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ခရစ္ယာန္ေပါင္း သန္း (၂၈၀) ခန္႔ရွိပါတယ္။
ပ႐ိုတက္စတန္႔ခရစ္ယာန္ေတြ ထဲမွာေတာ့ ေထာင္ေသာင္း မ်ားစြာေသာ ဂိုဏ္းဂဏကြဲ (Denominations)ေတြ အျပင္ ဂိုဏ္းဂဏႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈ မရွိတဲ့ ခရစ္ယာန္အဖြဲ႕ (Non-denominations, Independent Denominations) ေတြလည္း ပါပါတယ္။
အေရအတြက္အားျဖင့္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ ခရစ္ယာန္ေပါင္း သန္း (၅၀၀) ခန္႔ရွိပါတယ္။
ကက္သလစ္၊ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ႏွင့္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ ဆိုတဲ့ နာမည္နာမေတြမွာလည္း အဓိပၸာယ္ ကိုယ္စီ ရွိေနၾကပါတယ္။ ကက္သလစ္ (Catholic ) ဆိုတာ အားလံုးႏွင့္ဆိုင္ေသာ၊ လူခပ္သိမ္းႏွင့္ ဆိုင္ေသာ (Universal) လို႔အဓိပၸာယ္ ရပါတယ္။ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့
(Orthodox )ဆိုတာ မွန္ကန္ေသာ သြန္သင္ခ်က္ (Right Teaching )လို႔အဓိပၸာယ္ ရပါတယ္။ ပ႐ိုတက္စတန္႔ (Protestant ) ဆိုတာ ကန္႔ကြက္ဆန္႔က်င္သူ၊
အတိအက်ေျပာရလွ်င္ ကက္သလစ္ကို ဆန္႔က်င္ျခင္း (Protesting) လို႔ အဓိပၸာယ္ ရပါတယ္။

         ကက္သလစ္ (Catholic )
ခရစ္ေတာ္ေနာက္လိုက္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ ေခၚၾကၿပီး ခရစ္ယာန္အယူ၀ါဒကိုေတာ့ ခရစ္ယာန္ ဘာသာလို႔ ေခၚၾကတယ္။ ခရစ္ယာန္အယူ၀ါဒကို သက္၀င္ယံုၾကည္တဲ့၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာကို ကိုးကြယ္တဲ့ လူ႕အသိုင္းအ၀ုိင္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကိုလည္း ခရစ္ယာန္ဘာသာ သို႔မဟုတ္ ခရစ္ယာန္သာသနာ လို႔ပဲ သာမာန္ အားျဖင့္ ေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လို႔ ေရွးဦးခရစ္ယာန္ေတြရဲ႕ ေခတ္ကာလ တုန္းကေတာ့ ခရစ္ေတာ္ ေနာက္လိုက္ ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ ေခၚေပမယ့္လို႔ ခရစ္ယာန္ အသိုက္အ၀န္း ကိုက်ေတာ့ ကက္သလစ္ ဘာသာ သုိ႔မဟုတ္ ကက္သလစ္သာသနာလို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ (ကက္သလစ္ အသင္းေတာ္ လို႔လည္း ျပန္ဆိုၾကပါတယ္)။ ခရစ္ေတာ္ေနာက္လုိက္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ ေခၚၾကေၾကာင္း တမန္ေတာ္၀တၳဳက်မ္း (၁၁း၂၆) မွာ ေရးထားပါတယ္။
(၁)ရာစု အကုန္ေလာက္မွာ ခရစ္ယာန္ေတြဟာ မိမိတို႔အသိုက္အ၀န္းကို ကက္သလစ္ဘာသာ (သို႔) ကက္သလစ္သာသနာ လို႔ေခၚေနၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ေအဒီ(၁၀၇) ေလာက္မွာ အႏၱိအုတ္ၿမိဳ႕က ဆရာေတာ္အီညားဆီဦးဟာ လက္နက္အေစာင့္အၾကပ္နဲ႔ ေရာမသို႔ ေဆာင္ၾကဥ္းခံရၿပီး အဲဒီမွာပဲ မိမိအယူ၀ါဒအတြက္ ကြပ္မ်က္ခံခဲ့ရ ပါတယ္။ ကြပ္မ်က္မခံရမီ ဆရာေတာ္အီညားဆီဦးက စမီးရ္နာ (ယေန႔ တူရကီႏိုင္ငံရွိ အီဇမီး ၿမိဳ႕) မွာရွိတဲ့ ခရစ္ယာန္ေတြကို စာေရးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာထဲမွာ " ဆရာေတာ္ (ဘိေရွာ့) ရွိတဲ့ေနရာမွာ ကက္သလစ္သာသနာေတာ္ ရွိတယ္" လို႔ေရးခဲ့ပါတယ္ (ၫႊန္း- To the Smyrna 8:2)။ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ခရစ္ယာန္ေတြဟာ အယူ၀ါဒခ်င္းတူတဲ့ မိမိတို႔ရဲ႕ အသိုက္အ၀န္းကို ကက္သလစ္ သာသနာလို႔ေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲေနၾကၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္သားရပါတယ္။
ေအဒီ (၁၅၅)မွာ အျခားဆရာေတာ္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ ေပါလိကပ္ဟာ မိမိရဲ႕
ယံုၾကည္သက္၀င္မႈအတြက္ ကြပ္မ်က္ခံခဲ့ရတယ္။ ကြပ္မ်က္ခံရမည့္ ဆဲဆဲမွာ ဘယ္သူေတြအတြက္ ဆုေတာင္းေပးခဲ့တယ္ ဆိုတာကို ျပန္ေျပာျပခဲ့သူ မ်က္ျမင္သက္ေသက ဒီလုိေရးခဲ့ပါတယ္။ " ဆရာေတာ္ ေပါလိကပ္သည္ မိမိေတြ႕ဆံုခဲ့ဖူးသူ အလႊာအသီးသီးမွ နာမည္ရွိသူ၊ မရွိသူ လူသားမ်ားအားလံုးအတြက္ သတိရဆုေတာင္း ေပးခဲ့သည္။ ကမၻာတစ္၀ွမ္းလံုး၌ ရွိေသာ ကက္သလစ္သာသနာတစ္ခုလံုးအတြက္လည္း ဆုေတာင္း ေပးခဲ့သည္။ " ဆရာေတာ္ေပါလိကပ္ပ်ံလြန္တဲ့အခ်ိန္ သူရဲ႕ ခရစ္ယာန္ဘ၀သက္တမ္းဟာ (၈၆)ႏွစ္ျပည့္ၿပီလို႔ သမိုင္းကဆိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေအဒီ (၇၀)ေလာက္မွာ ကတည္းက "ကက္သလစ္" ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရနဲ႔ လူေတြ ရင္းႏွီးေနၾကၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ကက္သလစ္ဆိုတာကေတာ့ "အားလံုးႏွင့္ဆိုင္ေသာ" (သို႔) "လူခပ္သိမ္းႏွင့္ ဆိုင္ေသာ"လို႔ အဓိပၸာယ္ရ ပါတယ္။ ရွင္အီညားဆီဦးက "ကက္သလစ္"ဆိုတာကို သံုးႏႈန္းတဲ့အခါ "ခရစ္ေတာ္ေနာက္ လိုက္သား အားလံုးႏွင့္ဆုိင္ေသာ" ဆိုတဲ့အဓိပၸာယ္နဲ႔ သံုးႏႈန္းခဲ့ပါတယ္။ ေနရာအႏွံ႔မွာရွိတဲ့ ခရစ္ေတာ္ ေနာက္လိုက္မ်ား အားလံုးႏွင့္ဆိုင္ေသာ သာသနာကို ရည္ၫႊန္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မက ဘာသာ၀င္သူ၊ မ၀င္သူေတြ အားလံုးအတြက္ ျဖစ္တဲ့ သာသနာ၊ လူသားအားလံုးႏွင့္ ဆိုင္တဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ အဆံုးအမ အယူ၀ါဒ လို႔လည္း ရည္ၫႊန္းေခၚဆိုလိုခဲ့တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကက္သလစ္သာသနာ (လူခပ္သိမ္းႏွင့္ဆုိင္ေသာ သာသနာ)လို႔ ရည္ၫႊန္း သံုးႏႈန္းခဲ့ပါတယ္။
ခရစ္ယာန္သာသနာလို႔သာ ယေန႔ေခၚေ၀ၚၾကတဲ့ ကက္သလစ္သာသနာေတာ္ကို ခရစ္ေတာ္ ကုိယ္ေတာ္တိုင္ ရွင္ေပတ႐ုလက္ထဲ အပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး (ၫႊန္း- မာေတး ၁၆း၁၈) ရွင္ေပတ႐ုရဲ႕ အ႐ိုက္အရာကို ေခတ္အဆက္ဆက္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးေတြက ဆက္ခံခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ရွင္ေပ႐ုလက္ထဲ မိမိရဲ႕ သာသနာေတာ္ကို အပ္ႏွင္းတဲ့အခါ မိမိရဲ႕ သာသနာေတာ္ကို ဘယ္ငရဲတံခါးတို႔မွ မေအာင္ႏိုင္ရဘူး လို႔လည္း ခရစ္ေတာ္ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ကတိထားေတာ္မူ ခဲ့ပါတယ္ (ၫႊန္း- မာေတး ၁၆း၁၈)။
ေအဒီ ( ၃၂၅) ခုႏွစ္မွာ သာသနာ့ဖခင္ႀကီးေတြ ႏိုင္ဆီးယာ ဆိုတဲ့ ၿမိဳ႕မွာ ဓမၼညီလာခံ တစ္ခုကို က်င္းပခဲ့ၿပီး ယေန႔ ခရစ္ယာန္ေတြ အားလံုး လက္ခံထားၾကတဲ့ ယံုၾကည္ရာအခ်က္ေတြ (The Creed) ကုိ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္းၾကတဲ့အခါ "ကက္သလစ္သာသနာေတာ္" ဆိုၿပီး ထည့္သြင္းေရးသား ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ ကက္သလစ္ဘာသာထဲမွာ ဘာဂိုဏ္းဂဏအကြဲမွ မရွိေသးပါဘူး။ (၁၅)ရာစု ေနာက္ပိုင္းမွသာလွ်င္ ခြဲထြက္ ဂိုဏ္းဂဏေတြက ပင္မကက္သလစ္ သာသနာေတာ္ ကိုလည္း ဂိုဏ္းတစ္ခုအျဖစ္ တန္ျပန္သတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚလိုတာေၾကာင့္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ႐ံုးစိုက္ရာ ေရာမကို ေရွ႕မွာတပ္ၿပီး "႐ိုမန္ကက္သလစ္"လို႔ သံုးႏႈန္းလာရာမွ ကက္သလစ္ကို ႐ိုမန္ကက္သလစ္အျဖစ္ သံုးႏႈန္း လာခဲ့ၾကပါတယ္။
ယခု ေခၚေ၀ၚေနၾကတဲ့ "ခရစ္ယာန္သာသနာ" ဆိုတာက "ကက္သလစ္သာသနာ"ပါပဲ။ ခရစ္ေတာ္ ေနာက္လိုက္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ေခၚတယ္။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ သာသနာကိုေတာ့ ကက္သလစ္သာသနာ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေရွးဦး ခရစ္ယာန္ေတြကတည္းက ဒီလိုပဲ ေခၚလာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ (၁၅)ရာစုအလြန္ ဂိုဏ္းဂဏေတြ ေပၚေပါက္လာၿပီးေနာက္မွာေတာ့ ခရစ္ယာန္သာသနာလို႔ အသံုးမ်ားလာၿပီး ကက္သလစ္ ကိုလည္း ခရစ္ယာန္သာသနာေအာက္ရွိ ဂိုဏ္းတစ္ခုအေနျဖင့္ လြဲမွား ယူဆေစလာခဲ့ၾကပါတယ္။

ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ (Orthodox ) ႏွင့္ ကက္သလစ္

ခရစ္ယာန္အတြင္း မဟာအက္ကြဲႀကီးလို႔ေခၚတဲ့ (Great Schism ) ကေတာ့ (၁၀၅၄ )ခုႏွစ္မွာ စခဲ့ပါတယ္။ ဒီမဟာအက္ကြဲႀကီး မျဖစ္ေပၚမီ ဓမၼေတြးေခၚမႈဆိုင္ရာ ရပ္တည္ခ်က္ကြဲျပားမႈ ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ခရစ္ယာန္ေတြ အၾကား တင္းမာမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဓမၼေတြးေခၚမႈဆိုင္ရာ အနက္ဖြင့္မႈ ကြဲလြဲခ်က္ထက္ ဘာသာစကား အခက္ခဲေၾကာင့္ နားလည္မႈ လြဲခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္တုိင္းမွာ လာတင္း ဘာသာနဲ႔ေရးသား ေျပာဆိုၾကၿပီး အေရွ႕တိုင္းမွာေတာ့ ဂရိဘာသာ စကားနဲ႔ ေရးသား ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ဓမၼေတြးေခၚမႈဆိုင္ရာ ရပ္တည္ခ်က္ေတြကို အနက္ဖြင့္ရာမွာ သံုးႏႈန္းတဲ့ အသံုးႏႈန္းေတြအေပၚ (ဘာသာစကား ကြဲျပားမႈေၾကာင့္) နားလည္မႈ လြဲၾကၿပီး (၁၀၅၄)ခုႏွစ္မွာ အေရွ႕တိုင္း ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ (Eastern Orthodox )ဆိုၿပီး ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈ အျပင္ဘက္မွာ သီးျခားခြဲေနခဲ့ၾကပါတယ္။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ကေတာ့ ခြဲထြက္တာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ ဘာသာစကားအသံုးႏႈန္း နားလည္လြဲရာမွ ကက္သလစ္နဲ႔ အေနေ၀းၿပီး စိမ္းသြားတဲ့ သေဘာမ်ဳိးပါ။ အဲဒီ အခ်ိန္ကစၿပီး ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ ႏွင့္ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္တို႔ ရာစုမ်ားစြာ တျဖည္းျဖည္း ဆက္ဆံေရး က်ဲလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ဆက္ဆံေရးက်ဲလာတယ္ ဆိုတာကလည္း ဘာသာေရး ေတြးေခၚမႈဆုိင္ရာ နားလည္မႈ ကြဲလြဲ ေစတဲ့ ဘာသာစကား၊ ပထ၀ီအေနထား၊ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ကြဲျပားေနတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ယခုအခ်ိန္မွာ ကက္သလစ္နဲ႔ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ အဖြဲ႕ႏွစ္ခုအၾကား ႀကီးမားတဲ႔ နားလည္မႈေတြ ျပန္လည္ ရရွိၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
ကက္သလစ္တစ္ဦးအေနႏွင့္ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ မစၦား၀တ္ျပဳျခင္းမွာ ပါ၀င္ၿပီး ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ပင္ ပင့္ယူႏိုင္သည္အထိ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေနၾကပါၿပီ။ ထုိ႔အတူ ကက္သလစ္မစၦား ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းတြင္ လည္း ေအာ့ေသာ့ေဒါ့မ်ား ပါ၀င္ႏိုင္ၿပီး ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ပင္ ပင့္ယူ ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ စကၠရာမင္တူး (၇)ပါးလံုး ရွိၾကၿပီး ၀တ္ျပဳက်င္းပပံုႏွင့္ ၀ိနည္းမ်ား ကြဲျပား ေသာ္လည္း နားလည္ယံုၾကည္မႈႏွင့္ အႏွစ္သာရမွာ အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေအာ့ေသာ့ေဒါ့က ကက္သလစ္ ပုပ္ရဟန္းမင္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈ အ႐ိုက္အရာကို အသိအမွတ္ မျပဳေသးတာကလြဲလို႔ ယံုၾကည္ခ်က္အရာ၊ သြန္သင္ခ်က္အရာ၊ ဓမၼေတြးေခၚမႈအရာေတြမွာ တစ္ဖက္ႏွင့္ တစ္ဖက္ လက္မခံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ကြဲျပားတာေတြ မရွိပါဘူး။ သြန္သင္ရွင္းလင္းခ်က္ ကြဲျပားမႈ ရွိခဲ့တာေတြကလည္း ဘာသာစကား အသံုးႏႈန္း ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုးရဲ႕ သြန္သင္ခ်က္ေတြကေတာ့ အသံုးအႏႈန္းသာ ကြဲလြဲေနၿပီး အဓိပၸာယ္ေတြ ကေတာ့ အတူတူသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္း သေဘာတူစာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

ပ႐ိုတက္စတန္႔ (Protestant ) ႏွင့္ ကက္သလစ္

ပ႐ိုတက္စတန္႔ ေတြထဲမွာေတာ့ ဆိုခဲ့ၿပီးတဲ့အတိုင္း ေထာင္ေသာင္း မ်ားစြာေသာ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။ ပ႐ိုတက္စတန္႔ဆိုတဲ့ ဂိုဏ္းဂဏကိုအစပ်ဳိးေပးခဲ့တာေတာ့ ဂ်ာမန္လူမ်ဳိး မာတင္လူသာ (Martin Luther the Monk)လို႔ေခၚတဲ့ ကက္သလစ္ဘုန္းႀကီးလူထြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အစပ်ဳိးခ်ိန္က (၁၅၁၇) ခုႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ယံုၾကည္ျခင္း တစ္ခုတည္းေၾကာင့္သာလွ်င္ ကယ္တင္ျခင္းရတယ္လို႔ မာတင္လူသာက ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕သြန္သင္ခ်က္ႏွင့္ ဘာသာေရး အာဏာပိုင္အခ်ဳိ႕တို႔ရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစားမႈကို သူ႐ႈပ္ခ်စိန္ေခၚခဲ့တာ ေတြေၾကာင့္ ဘာသာေရး အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ သေဘာထား တင္းမာမႈရွိခဲ့ၿပီး ဓမၼေတြးေခၚမႈဆိုင္ရာ မိမိ ရပ္တည္ခ်က္ကိုလည္း မစြန္႔လြတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ မာတင္လူသာဟာ ဘုန္းႀကီးထြက္ၿပီး ကက္သလစ္သီလရွင္ ထြက္တစ္ဦးနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ မာတင္လူသာ ကိုယ္တိုင္က လူသရန္ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္း (Lutheran) ကို တည္ေထာင္ရန္ မရည္ရြယ္ခဲ့ေသာ္လည္း သူ႔ကို အစြဲျပဳၿပီး သူ႔ေနာက္လိုက္သားေတြကို လူသရန္ေတြလို႔ ေခၚစမွတ္ျပဳရာမွ (သူ႔ေနာက္လိုက္ေတြကလည္း သူတို႔ကိုယ္ကိုသူတို႔ လူသရန္ဟု သမုတ္ၾကရာမွ) လူသရန္ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္း ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။
လူသရန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အဲဒီ (၁၆) ရာစုထဲမွာပဲ ကယ္လ္ဗင္နစ္ (Calvinists )၊ အာနာဘတ္ပတစ္ (Anabaptists )၊ ယူနီတားရီယန္း (Un itarians ) စတာေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၇၊ ၁၈ ရာစုေတြထဲမွာဆုိရင္ ႏွစ္ျခင္းအသင္းေတာ္ လို႔ေခၚတဲ့ ဘတ္ပတစ္ (Baptist )၊ မက္သဒစ္(Methodist)အျပင္ မ်ားစြားေသာ အျခားခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၊ ၂၀ ရာစုေတြဖက္မွာဆိုရင္ စေနဥပုသ္ေန႔အသင္းေတာ္ လို႔ေခၚတဲ့ (Seventh-Day Adventists )၊ ေယေဟာ၀ါ သက္ေသခံ (Jehovah’s Witnesses )၊ ေမာ္မြန္ (Mormons) စတာေတြႏွင့္ မ်ားစြာေသာ အျခားခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ထပ္ထပ္ၿပီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။

ပ႐ိုတက္စတန္႔ ဂုိဏ္းႀကီးေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီးေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆက္ႏြယ္မႈ မရွိဘဲ သီးသန္႔ တည္ေထာင္ျခင္းၿဖင့္ ေသာ္လည္ေကာင္း ပ႐ိုတက္စတန္႔ ဂုိဏ္းေတြ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ခြဲထြက္ ေပၚေပါက္ သို႔မဟုတ္ သီးသန္႔တည္ေထာင္ လာခဲ့ၾကရာမွာ ယခုဆိုလွ်င္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ ခရစ္ယာန္ဂုိဏ္းေတြ ေထာင္ေသာင္းမကေသာ အေရအတြက္ႏွင့္ပင္ ရွိေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာပင္လွ်င္ မ်ားစြာေသာ ပ႐ိုတက္စတန္႔ဂိုဏ္းဂဏကြဲေတြ ရွိေနၾကပါတယ္။
ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ႏွင့္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ခရစ္ယာန္မ်ားရဲ႕ က်မ္းစာအနက္ဖြင့္ခ်က္မ်ား၊ ဓမၼဆိုင္ရာ ေတြးေခၚမႈမ်ား၊ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ ရပ္တည္ခ်က္မ်ား၊ ၀တ္ျပဳျခင္းဆိုင္ရာ ၀ိနည္းမ်ားႏွင့္ စကၠရာမင္တူး ဆိုင္ရာ ယံုၾကည္ရာအခ်က္မ်ားမွာ သိသိသာသာ ကြဲလြဲမႈမ်ား ရွိေနပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ပ႐ိုတက္စတန္႔ ခရစ္ယာန္မ်ားဟာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ကို ေပၚေပၚထင္ထင္ ဆန္႔က်င္ၾကၿပီး ေယဇူးခရစ္ေတာ္ရဲ႕ မယ္ေတာ္ မာရိယာကို သဒၶါၾကည္ၫိဳမႈ၊ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ႏွင့္ ပံုေတာ္မ်ားကို အသံုးျပဳမႈမွစ၍ ဘုန္းေတာ္ႀကီး၊ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ အေဆာင္အေယာင္ႏွင့္ ပုပ္ရဟန္းမင္းရဲ႕ အရိုက္အရာ...အခြင့္အာဏာအဆံုး စတာေတြနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီး အစဥ္တစိုက္ ေ၀ဖန္႐ံုမက ပုတ္ခတ္လ်က္ပင္ ရွိၾကေပမယ့္ ယခုအခါ
ပ႐ိုတက္စတန္႔အသိုင္းအ၀ိုင္း အခ်ဳိ႕မွာပင္ ဗာတီကန္ကဲ့သုိ႔ေသာ ဦးစီးစနစ္ျဖင့္ သြားလိုေသာ ဌာနခ်ဳပ္မ်ားကို ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႐ုပ္တုမပါေသာ ကားတိုင္ေတာ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ေရွ႕တည့္တည့္ မ်က္ႏွာမမူေသာ ေယဇူးခရစ္ေတာ္၏ ပံုေတာ္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကက္သလစ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား အခ်ိန္အခါလိုက္ ၀တ္ဆင္ရသည့္ သကၤန္းျဖဴ၊ လည္ဆြဲ၊ ေကာ္လာျဖဴ စတဲ့ ဆင္ယင္မႈမ်ားအျပင္ မစၦား၀တ္ျပဳရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္မုန္႔ေတာ္၊ ကားတိုင္ေတာ္ စတာေတြကိုလည္း မသိမသာ အတုယူ အသံုးျပဳလာေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း ကက္သလစ္ႏွင့္ ပ႐ိုတက္စတန္႔ေတြကို အလြယ္တကူ ခြဲျခားႏိုင္ေသး တာကေတာ့ ကက္သလစ္မွာ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးဆိုတာ ရွိတယ္။ ကက္သလစ္မွာ အိမ္ေထာင္မျပဳရတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ၊ သီလရွင္ေတြဆိုတာ ရွိတယ္။ ကက္သလစ္ေနအိမ္ေတြမွာ ဘုရားစင္ေတြရွိတယ္၊ ဘုရား ဆင္းတုေတာ္၊ ပံုေတာ္ေတြထားတယ္။ မဂၤလာေရ (သန္႔ရွင္းတဲ့ေရ၊ ေမတၱာေရ)လို႔ေခၚတဲ့ ပရိတ္ေရေတြေဆာင္တယ္။ ကက္သလစ္ေတြက ပုတီးလည္းစိပ္ၾကတယ္။ ဒါေတြအားလံုးကို ပ႐ိုတက္စတန္႔ေတြမွာေတာ့ ေတြ႕ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ဦးဦးက "သင္ကယ္တင္ျခင္းရၿပီလား" လို႔ဆိုၿပီး ေယ႐ႈ(ေယဇူး)အေၾကာင္း ေျပာလာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ ပ႐ိုတက္စတန္႔ခရစ္ယာန္ဆိုတာ သင္တတ္အပ္ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

အဂၤလီကန္ (Anglican )ႏွင့္ ကက္သလစ္

အဂၤလီကန္ ခရစ္ယာန္ကို အဂၤလန္ဘုရင္ ဟင္နရီ(၈)က (၁၅၃၄)ခုႏွစ္မွာ အစပ်ဳိးေပးခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလန္ဘုရင္ ဟင္နရီ (၈)ဟာ သားရတနာ မထြန္းကားတာေၾကာင့္ ဘုရင္မကက္သရင္းကို ကြာရွင္းၿပီး ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳဖို႔ ကက္သလစ္သာသနာပိုင္ ပုပ္ရဟန္းမင္းထံ ခြင့္ပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဘုရားပညတ္ေတာ္ကို လြန္ဆန္ၿပီး လင္မယားကြာရွင္းေပးရန္ မျဖစ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ထိုခြင့္ပန္ခ်က္ကို ပုပ္ရဟန္းမင္းမွ ျငင္းပယ္ခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ ေစာင့္ဆိုင္း အသနားခံေပမယ့္လည္း ပုပ္ရဟန္းမင္းထံမွ အခြင့္မရတာေၾကာင့္ ဘုရင္ဟင္နရီ (၈)ဟာ မိမိကိုယ္ကို မိမိရဲ႕အဂၤလန္ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ရွိတဲ့ ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ မ်ားအားလံုးရဲ႕ သာသနာေရးအာဏာပိုင္ အထြတ္အေခါင္ အျဖစ္ ေၾကျငာၿပီး အဂၤလီကန္ ခရစ္ယာန္ကို ကက္သလစ္ကေန ခြဲထုတ္ တည္ေထာင္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ ဟင္နရီဘုရင္ဟာ အန္ဘိုလင္း (Anne Boleyn) ႏွင့္လက္ဆက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ အမ်ဳိးသမီး ေလးေယာက္ႏွင့္လည္း အိမ္ေထာင္ျပဳ ခဲ့ပါေသးတယ္။ ကက္သလစ္ႏွင့္ ပုပ္ရဟန္းမင္းအေပၚ သစၥာရွိၾကတဲ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံအတြင္းက ဘုန္းေတာ္ႀကီး မ်ားႏွင့္ ဆရာေတာ္ေတြဟာ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ အသတ္ျဖတ္ခံၾကရၿပီး၊ အခ်ဳိ႕မွာ အျခားေသာ တိုင္းျပည္မ်ားသို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ၾကရပါတယ္။
အဂၤလီကန္ႏွင့္ ကက္သလစ္အၾကား အက္ကြဲမႈ ျဖစ္ခဲ့ရတာကေတာ့ ဘုရင္ကေနၿပီး ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ရဲ႕ အာဏာကို ဖက္ၿပိဳင္လိုမႈေၾကာင့္လို႔ပဲ ဆိုရပါမယ္။ အျခားေသာ ပ႐ိုတက္စတန္႔မ်ားလို ဓမၼေတြးေခၚမႈဆိုင္ရာ အနက္ဖြင့္ဆိုခ်က္ႏွင့္ ယုံၾကည္ခ်က္ ကြဲျပားေနလို႔မို႔ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ပုပ္ရဟန္းမင္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈအာဏာကို အသိအမွတ္မျပဳတာက လြဲရင္ အဂၤလီကန္ႏွင့္ ကက္သလစ္ဟာ အေတာ့္ကိုနီးစပ္မႈ ရွိၾကပါတယ္။ အဂၤလီကန္ အထဲမွာလည္း (၁၉၇၇) ခုႏွစ္ကစၿပီး အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ဘုန္းေတာ္ႀကီး ျဖစ္ခြင့္ေပးမႈ အေပၚ သေဘာထား ကြဲလြဲၾကၿပီး အဖြဲ႔လိုက္ ခြဲထြက္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ မူရင္း အဂၤလီကန္ယံုၾကည္မႈ ထံုးတမ္းကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ မိမိတို႔ကိုယ္ကို အဂၤလီကန္ကက္သလစ္လို႔ ခံယူလိုက္ ပါတယ္။ ယခုအခ်ိန္မွာလည္း ထုိမူရင္းအဂၤလီကန္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး၊ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ဘာသာ၀င္ အေတာ္ မ်ားမ်ားဟာ ပုပ္ရဟန္းမင္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈအာဏာကို ျပန္လည္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး ကက္သလစ္ႏွင့္ ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းၾကၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃၊ ၄ ႏွစ္အတြင္းကပင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အဂၤလီကန္ ခရစ္ယာန္မ်ားဟာ (Parish) လို႔ေခၚတဲ့ သာသနာတိုက္နယ္စုအလိုက္ တိုက္နယ္စုေပါင္း ရာႏွင့္ခ်ီၿပီး ကက္သလစ္နဲ႔ ျပန္ေပါင္းစည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုျပန္ေပါင္းစည္းလာမႈကို ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဘက္နဒစ္ (၁၆)မွ ႀကိဳဆိုခဲ့ၿပီး အဂၤလီကန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားကို ကက္သလစ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ သိကၡာအဆင့္အတိုင္း ျပန္လည္ ခန္႔အပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းလာသူ အိမ္ေထာင္သည္ အဂၤလီကန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကိုလည္း ကက္သလစ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳၿပီး မိမိတို႔ရဲ႕ အိမ္ေထာင္နဲ႔အတူ ဆက္လက္ ေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့ပါတယ္။
၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းမ်ားကိုလည္း မိမိတို႔ရဲ႕ ဓေလ့ထံုးတမ္း အတိုင္း (မိမိတို႔ရဲ႕ ၀တ္ျပဳနည္း ၀တ္ျပဳပံုအတိုင္း)ဆက္လက္ ၀တ္ျပဳေစခဲ့ပါတယ္။

နိဂံုး
အစကိုျပန္ေကာက္ၿပီး ခ်ဳံးရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ယေန႔လူေတြ ႏႈတ္က်ဳိးေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ "ခရစ္ယာန္သာသနာ" သို႔မဟုတ္ "ခရစ္ယာန္ဘာသာ"ဟာ အမွန္မွာေတာ့ "ကက္သလစ္သာသနာ" သို႔မဟုတ္ "ကက္သလစ္ ဘာသာ" ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ေတာ္ေနာက္လိုက္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ေခၚၿပီး ခရစ္ေတာ္ရဲ႕သာသနာ ကိုေတာ့ ကက္သလစ္သာသနာ (လူခပ္သိမ္းႏွင့္ဆိုင္ေသာ သာသနာ) လို႔ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါတယ္။ ႐ိုး႐ိုးေျပာရရင္ေတာ့ ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ေတြကို ခရစ္ယာန္လို႔ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။
ေအာ့ေသာ့ေဒါ့ ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ဘာသာစကား အသံုးအႏႈန္းေၾကာင့္ ကက္သလစ္နဲ႔ နားလည္မႈလြဲခဲ့ၾကၿပီး (၁၀၅၄)မွစၿပီး အေနစိမ္းခဲ့ၾကေပမယ့္ ယေန႔ခ်ိန္မွာေတာ့ အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈယူကာ ျပန္လည္စည္းလံုး လာၾကၿပီျဖစ္တယ္။ အဂၤလီကန္ဟာ ဘုရင္တစ္ပါးရဲ႕ အာဏာဖက္ၿပိဳင္ လိုမႈေၾကာင့္ (၁၅၃၄)ခုႏွစ္မွာ ကက္သလစ္ကေန ခြဲထြက္ခဲ့တာျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႔အခ်ိန္မွာေတာ့ ဓမၼေတြးေခၚမႈ ဆိုင္ရာမွာသာမက အုပ္ခ်ဳပ္ ဖြဲ႔စည္းမႈအတြင္းထိပင္လွ်င္ အတုိင္းတာတစ္ခုထိ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းၾကၿပီျဖစ္တယ္။ ပ႐ိုတက္စတန္႔ခရစ္ယာန္ေတြ ကေတာ့ ကက္သလစ္ဘုန္းႀကီးလူထြက္ မာတင္လူသာမွ အစျပဳၿပီး(၁၅)ရာစုေနာက္ပိုင္းမွသာ ကက္သလစ္ကေန ခြဲထြက္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ၿပီး ပ႐ိုတက္စတန္႔ ဂိုဏ္းႀကီး ေတြမွတဆင့္ အယူအဆအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္
ဂုိဏ္းဂဏငယ္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ဆင့္ကဲ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ယေန႔ ရင္းႏွီးေနၾကတဲ့ ႏွစ္ျခင္းအသင္းေတာ္ လို႔ေခၚတဲ့ ဘတ္ပတစ္ (Baptist )၊ မက္သဒစ္( Methodist )၊
စေနဥပုသ္ေန႔ အသင္းေတာ္လို႔ေခၚတဲ့ (Seventh-Day Adventists )၊ ေယေဟာ၀ါ သက္ေသခံ (Jehovah’s Witnesses )၊ ေမာ္မြန္ (Mormons) စတာေတြဟာ ပ႐ိုတက္စတန္႔ဂိုဏ္းကြဲေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ခရစ္ယာန္ေတြအၾကား ဂိုဏ္းဂဏကြဲေတြ ရွိေနၿပီး ဘာသာေခါင္းစဥ္တစ္ခုရဲ႕ တစ္မိုးတည္းေအာက္ မရွိၾကေပမယ့္လို႔ အသိအျမင္တိုးတက္ၿပီး လူသား၀ါဒကို တန္ဖိုးထားတဲ့ ယေန႔ေခတ္မွာေတာ့ အားလံုးနီးပါးေသာ ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြရယ္လို႔ အခ်င္းခ်င္း လက္ခံထားၾကၿပီး ေမတၱာက႐ုဏာလုပ္ငန္းေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံအဆင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ျပည္နယ္မွသည္ ရပ္ကြက္အဆင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ပူးေပါင္း လက္တြဲလ်က္ မိမိတို႔
တတ္ႏိုင္သေလာက္ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕တရားေတာ္ကို စြမ္းစြမ္းတမံ သက္ေသခံေနၾကတာကို ေတြ႕ရတာဟာ အင္မတန္ အားရ ၾကည္ႏူးစရာေကာင္းလွပါတယ္။
ကိုယ္ေတာ္၏ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ေရာက္ပါေစေသာ္။
.
 Fr.သက္ေထြးေအာင္